ملاک انتخاب آجر مناسب برای ساختمان‌سازی
تعریف آجر
آجر ماده ساختمانی سختی است که از پختن خشت خام بدست می‌آید.
خشت گلی است که به آن شکل هندسی داده شده و از مخلوط کردن خاک با آب بدست می‌آید.
جهت تهیه گل، آب را در داخل خاک می‌ریزند و بعد از مخلوط نمودن آن را مالش می‌دهند بطوری که دانه‌های خاک با آب مخلوط شود.
مواد خارجی و زائد نظیر سنگ ریزه، ریشه‌های گیاهان و … نبایستی در گلی که برای تولید خشت بکار می‌رود وجود داشته باشد.
همچنین از نظر فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی ویژگی‌های خاص را بایستی دارا باشد.
آجر فراورده‌ی ساختمانی است که در گونه‌های رسی، شیلی و شیستی، ماسه آهکی، بتنی و شکل‌های گوناگون تولید می‌شود.
آجر عمدتا در چنین مواردی بکار می‌رود نظیر:
- دیوارچینی
- نماسازی
- کرسی چینی
- کف‌سازی
- کف‌پوشی
پیدایش آجر
تاریخچه استفاده از آجر در ایران
ایرانیان از زمان‌های قدیم از آجر استفاده می‌کردند.
پختن آجر همزمان با پیدایش آجر ابداع شد.
بدین صورت نیز نخستین بار از پخته شدن گل دیواره‌های اجاق‌ها پی به این خاصیت بردند.
در دوران ساسانیان مصرف آجر پیشرفت زیادی کرد.
در آن زمان بناهای ساسانیان با آجرها به ابعاد 77 ×40 ×40 سانتیمتر ساخته می‌شده است.
دالان مسجد جمعه اصفهان با آجرهای دوران ساسانیان فرش شده است.
این آجرها مربوط به آتشکده‌های ساسانیان است که بعد از خراب کردن از آجرهای آن‌ها در ساختن و فرش نمودن مسجد استفاده کرده‌اند.
ساختمان‌های بزرگ و زیبای آجری که از زمان‌های خیلی قدیم به جا مانده مانند:
- طاق کسری
- برج گنبد کاووس
- پل‌های مختلف و کاروانسراهای متعدد
که در اغلب نقاط ایران هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، نمونه هنر آ‌جرکاری معماران ایرانی است.
قبل از جنگ اول روس‌های تزاری در ساختن قزاقخانه‌های خود آجر با ابعاد 5 ×10 × 20 سانتیمتر بکار بردند
که بنام آجر قزاقی در ایران معروف است و با روش دستی تهیه شده است.
نخستین کارخانه آجرپزی در ایران توسط حاج امین الضرب مهدوی در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه در
اطراف شهر ری ساخته شده که بعد از فوت نامبرده به حالت تعطیل درآمد.
مراحل ساخت آجر
مراحل ساخت آجر:
- کندن و استخراج مواد خام
- آماده‌سازی مواد اولیه
- قالب‌گیری
- خشک کردن
- پخت آجر
در زیر مواد مورد نیاز برای تولید آجر آورده شده است:
- خاك رس آبرفتی
همانطوری كه از نامش پيداست در نزديكی سطح زمين يافت می‌شود و بيشتر آجرهای رسی با كمک آن توليد می‌شوند.
ميزان خاک رس در گل آجر بسيار اهميت دارد.
خاک رس زياد گل آجر را توپر می‌كند ولی موجب ترک خوردن خشت در هنگام خشک شدن می‌شود.
- ماسه
كه از تاثير عمل فرسايش هوازدگی بر سنگ‌های سيليسی حاصل می‌شود درحقيقت استخوان‌بندی آجر می‌باشد.
در صورت افزايش مقدار آن آجر ترد و پوک می‌شود.
ضمنا دانه‌های درشت ماسه در گل آجر در هنگام پختن منبسط و موجب ايجاد ترک‌های ريز در آجر می‌شوند.
- آهک
در خاک رس و گل، آهک وجود دارد.
درصورتی كه به صورت دانه ريز، يكنواخت و همگن باشد و موجب روشن شدن رنگ آجر می‌شود و افزايش مقدار آن نقش گدازآور دارد.
وجود دانه‌های درشت آهک در گل آجر پس از پختن آهک زنده توليد می‌كند.
آهک زنده درهنگام استفاده از آجر، آب ملات را به خود می‌كشد و توليد هيدرواكسيد آهک يا آهک شكفته می‌كند.
بسته به خلوص سنگ آهک 25/1 تا 5/3 برابر حجم اوليه را به دست می‌آورد و موجب تركيدن آجر می‌شود به اين پديده آلوئک آجر می‌گويند.
- تركيبات سولفاتی
به مقدار كم بی ضرر است و در صورت افزايش، توليد يون اسيدی می‌نمايند و به آجر و ملات آسيب می‌رسانند.
- تركيبات آهن دار
نقش گداز آور دارند و رنگ محصول را به قرمز نزديک می‌كنند.
- نباتات و ريشه گياهان
ممكن است در گل آجر ريشه گياهان وجود داشته باشند كه در حرارت كوره می‌سوزاند وآجر پوک می‌شود.
پس از تهيه ماده اوليه آن را الک و خوب آسياب می‌كنند تا نرم و يكنواخت شود.
انواع کوره‌های آجرپزی
- کوره‌های آجرپزی با آجر ثابت و آتش ثابت
در این کوره آجرها به صورت دایره‌ای چیده می‌شوند و یکبرج آ‌جریرا تشکیل می‌دهند.
آتش داخل کوره سبب پخته شدن آجرها می‌شود.
- کوره‌های آجرپزی با آجر ثابت و آتش رونده
در این روش آجرها در طول کوره ریخته می‌شوند.
آتش داخل آن حرکت می‌کند، که حرکت کردن آتش داخل کوره سبب پخته شدن آجرها می‌شود.
- کوره‌های با آتش ثابت و آجر رونده
این کوره‌ها بیشتر حالت مکانیزه‌ای می‌باشند.
در این نوع کوره‌ها یک تونل آتش داریم که در وسط آن آتش با حجم زیادی به وسیله گاز ایجاد می‌شود.
نحوه کار این نوع کوره ورودی و خروجی می‌باشد.
از یک طرف آجر نپخته وارد می‌شوند و از طرف دیگرآجر پخته شده خارج می‌شوند.
انواع آجرچینی
پیش از اینکه به سراغ انواع آجرچینی برویم لازم است بدانیم که در آجرچینی اصلاحاً به طول آجر، راسته و به عرض آجر، کله می‌گویند.
با توجه به این نکته انواع آجرچینی به شرح زیر می‌باشد:
- آجرچینی راسته نما
در این نوع از آجر چینی کله‌ی آجر در امتداد هم قرار گرفته و نمای دیواره را راسته‌ی آجرها تشکیل می‌دهند.
دیوار راسته نما قطر کمی دارد و تنها به هیچ عنوان به عنوان باربر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و تنها جهت جداسازی فضاها از آجر چینی راسته نما استفاده می‌شود.
- آجرچینی کله نما
همانطور که از نام این نوع از آجرچینی پیداست راسته‌ی آجرها در امتداد یکدیگر بوده و نمای دیواره را کله‌های آجر تشکیل می‌دهند.
این نوع از آجرچینی نیز در دیوار باربر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
- آجرچینی کله راسته
در این نوع آجرچینی یک آجر به صورت آجرچینی کله و یک آجر به صورت آجرچینی راسته اجرا می‌شود.
این نوع از دیوارچینی برای دیوارهای نیمه باربر استفاده می‌گردد.
- آجرچینی تزئینی
این نوع از آجرچینی دارای سبک‌های مختلف است.
در آن بیشتر نمای دیواره ایجاد شده مد نظر است.
امروزه استفاده از این نوع آ‌جرچینی‌ها کاهش بسیاری یافته است.
از نمونه‌ی آن‌ها می‌توان به آجرچینی مشبک جناغی و آجر چینی هلندی اشاره کرد.
- پاره آجر چیست؟
در دیوارچینی گاهی از قطعات کوچکترآ‌جر استفاده می‌شود که در کل به آن‌ها پاره آجر گفته می‌شود.
هر بخش آن اصطلاحی دارد:
- آجر سه قد: سه چهارم آجر کامل
- آجر نیمه: یک دوم آجر کامل
- چارک: یک چهارم آجر کامل
- کلوک: کوچکتر از یک چهارم آجر کامل
- لاپه: نصف آجر کامل از ضخامت به طوری که ابعاد آجر 5/2×10×20 سانتیمتر است.
انواع آجر
طبقه‌بندی آجرها را می‌توان از لحاظ رنگ، جنس، مقاومت، کیفیت، شکل، نوع مصرف و ابعاد دسته‌بندی کرد.
بطور کلی آجرها به 2 دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
- آجرهای فشاری
دلیل نام‌گذاری این آجر آن است که با فشار دست کارگران در قالب ریخته و فشار داده می‌شود.
ابعاد این آجرها 5*10*20 یا 5.5*11*22 سانتیمتر است.
به آن دسته از آجرها گفته می‌شود که بر روی سطح آن 8 الی 10 حفره به قطر 1.5 تا 2 سانتیمتر است.
در راستای استاندارد شماره 7 موسسه استاندارد تمامی سوراخ ها باید کاملا ضخامت آجر را طی نمایند.
تماس با صنایع آجر مبصّر :
09136070965
09136070985
5 thoughts on “ملاک انتخاب آجر مناسب برای ساختمان‌سازی”